Baraka
فیلم مستند باراکا یا برکت
کارگردان و نویسنده : ران فریکه
"ران فریکه" به دنبال یافتن آنچه که در گذشته انسانها رخ داده و برای زنده کردن این وقایع و روندها به کشورهایی چون تانزانیا، چین، برزیل، ژاپن، کویت، کامبوج، ایران، نپال و مستند وکشورهای دیگر رجوعمی کند و سعی می کند انسان را به راز زندگی و روح طبیعت رهنمون سازد. در این فیلم مناسک دینی و سنتی جالبی از فرهنگهای گوناگون نشان داده می شود.
باراکا فیلمی بی کلام درباره آیینو رسوم و مذاهب و روند تکوین جامعة بشری در سطح جهان است.دوربین متحرک فیلمساز برای ساختن این اثر به همه جای جهان سر می‌زند و تصاویر چشم‌نوازیاز زندگی انسان معاصر و محیط پیرامون او ثبت می‌کند. مفهوم این فیلم را می توان در یک عبارتخلاصه کرد: "تقابل سنت و مذهب با مدرنیته و سکولاریسم".
با توجه به جهت گیری مذهبی و عرفانی فیلم که در عنوانش نیز مشهود است میتوان آن را به نوعی در ژانر فیلمهای دینی قرار داد.ران فریکه علاوه بر حضور در عبادتگاه‌های پیروان ادیان الهی، مناسک و سنن ناشناخته برخی جوامع بدوی را نیز به تصویر می‌کشد. زیبایی طبیعت و سرنوشت بشریت در تصاویری بینظیر و خیره کننده نمایش داده میشود و با موسیقی گیرا و عرفانی دراین فیلم ترکیب می شود. فیلم در یک صبح با نشان دادن مناظر طبیعی و انسانهایی که مشغول عبادت و انجام مناسک دینی هستند آغاز می شود. آتشفشان، آبشار، جنگل، هزاران راهب که به دعا و نیایش مشغولند، مردمی که بدنشان را نقاشی می کنند، رقصهای دسته جمعی قبایل سرخپوست، تصاویری از فقر، زندگی سریع شهری، کارخانه ها ودر پایان همه اینها جنگ اغلب صحنه های این فیلم را تشکیل می دهند. به این ترتیب کارگردان فلسفه زندگی را مجدداً در روح انسانمی دمد، افق دید وسیعتری را به انسان می بخشد و در پایان فیلم او را به تفکر در ماهیت و ذات زندگی بشری وا می دارد.
در فیلم باراکا سعی می شود آیینهای سنتی و مذهبی از فرهنگهای گوناگون که منابع آرامش روانی و فکری انسانها در طول تاریخ بوده اند نشان داده شود: صحنه هایی دیدنی و ناب از مناسک مذهبی و آیینهای خاص جوامع و تمدّ نهای گوناگون و حوادث تاریخی .
اولین موجود زنده ای که در فیلم می بینیم شمپانزه ای است که شباهت زیادی به انسان دارد و این نشان دهنده الهام گرفتن "فریکه" از "نظریه تکامل داروین" است. تغییر مراحل زندگی بشری در فیلم با نمایش صحنه ای از آسمان شبو ستاره هایش و تغییر موسیقی رقم می خورد که شاید قصد دارد این تحولات را به نوعی به مشیت الهی نسبت دهد. در اغلب صحنه ها حالت چهره انسان که محور اصلی فیلم را تشکیل می دهد نمایانگر آرامش، هدفمندی و درونگرایی است که غم و شادی یا نمودی از گریه و خنده در او دیده نمی شود.دود آتشفشان ودودی که در مراسمات مذهبی وجود دارد نمادی از آمیختگی زندگی انسانها و طبیعتدر سرآغاز شکل گیری جهان و حاکی از پیوند میان آرامش موجود در طبیعت با زندگی سنتی و قبیله ای جوامع اولیه است.
در ادامه کارگردان بدون در نظر گرفتن نقطه عطف معینی و تنها با تغییر ریتم موسیقی ظهور جوامع کشاورزی و سپس صنعتی را به تصویر می کشد: قطع درختان، انفجار دینامید، ساختمانهای بلند و به هم چسبیده، هواپیما و کارخانه هایبزرگ نشان از ظهور جامعه صنعتی دارند. در این قسمت کارگردان با تمرکز بر ژاپن به عنوان نماد تکنولوژی گرایی، سرعت حرکت انسانها را بیش از حالت عادی نشان می دهد. اما در این میان راهبی که زنگوله ای در دست دارد با طمأنینه وآهنگی آهسته تر از بقیه حرکت می کند و با صدای زنگش تلویحاً به انسانهانهیب می زند و آنها را به زندگی توأم با معنویت و آرامش دعوت می کند.
یکی از زیباترین قسمتهای فیلم مقایسه بین رفت وآمد گیج کننده مردم در آسانسورها، چهار راه ها و پله ها با حرکت بی اختیار و غیر ارادی جوجه ها در ماشینهای جوجه کشی است؛ حرکت در مسیریاینجاست که کارگردان فریاد بشریت را از مدرن شدن سریع و سرسام آور که او را از معنویت نشأت گرفته از دین و سنت جدا ساخته، از حنجره یک ژاپنی با چهره ای ترسناک سر می دهد.
در ادامه فیلم صحنه های تکان دهنده ای از فقر وبدبختی که دامن بشریت را در اواخر قرن بیستم گرفته است می بینیم. انسانهای محتاجی که در میان زباله های حاصلاز زندگی شهری همراه با حیواناتبه دنبال مایحتاج زندگی و غذای خودشان می گردند. موسیقی فیلم در اینجا مرثیه ای برای سرنوشت محنت بار بشریت است. اما این پایان کار نیست؛ صحنه هایی از آتش گرفتن چاههای نفت کویت توجه بیننده را به مصیبتی عظیم تر یعنی جنگ سوق می دهد. اگرچه فیلم سعی دارد از مسائل سیاسی و هر گونه رویکرد ایدئولوژیک به دور ماند اما تصاویری از جنایات خمن های سرخ در کامبوج را نیز نشان می دهد؛ از جمله تصویری از صدها جمجمه انسان که روی هم تلمبار گشته است. چهره نظامیان در فیلم، چهره ای سرد غمگین و مبهم است. گویا به عقیده کارگردان انسان تنها سوژه این تحولّات و رویدادها و ناظر این دگرگونی ها است. در واقع کارگردان انسانها را نیز قربانیان روند مدرنیته و تخریب منابع سنتی و دینی آرامش درونی بشر می داند و البته به دنبال مقصر این جریان نمی گردد. آنچه مسلّم است با پیشرفت مادی وصنعتی، آرامش وامنیت نه تنها برای حیوانات، جنگل و دریا بلکه برایانسانها نیز دست نیافتنی تر گشتهاست.
در انتهای فیلم به مانند آغاز آن صحنه ای از خورشید گرفتگی نمایش داده می شود و شاید از اینطریق ناتوانی بشر در تغییر آن را یادآور می شود و در واقع ناتوانی انسان از تسلّط تام بر طبیعت. در صحنه های پایانی فیلم چهره زنی ایرانی را می بینیم که چادر بر سردارد و لبخند می زند و همچنین طواف مسلمانان به دور کعبه نیز به تصویر کشیده می شود. بدین ترتیب تلویحاً بازگشت بشر بهمعنویت و دین نشان داده می شود و رجوع به دین و مظاهر سنتی تنها مفرّ برای انسان سرگشته عصر مدرن بیان می شود
با تشکر از محسن قره باغی
برگرفته از سایت:
http:// forum.cinemacent er.ir/ thread3007.htmlف یلم